Αναδημοσίευση τμήματος της συνέντευξης στις Θάνια Βέζου, Σοφία Κυριακίδη
Η Κ., νεαρή ερευνήτρια που μόλις προσφάτως έγινε μητέρα, μας αναφέρει ότι «η υποτροφία με τη μητρότητα είναι δύο καταστάσεις εντελώς αντικρουόμενες, αφού όχι μόνο δεν υπάρχει πρόβλεψη για άδεια εγκυμοσύνης και λοχείας, αλλά ούτε καν προβλέπεται διακοπή σπουδών για κάποιο διάστημα με παύση της υποτροφίας». Πρακτικά, δηλαδή, οι ερευνήτριες είναι αναγκασμένες να καταθέτουν εκθέσεις προόδου του διδακτορικού τους, γιατί αλλιώς κινδυνεύουν να χάσουν την υποτροφία και να αναγκαστούν να επιστρέψουν όλο το χρηματικό ποσό που έχουν λάβει ως τότε.
Όταν τη ρωτήσαμε, εάν είναι δυνατόν να συνεχίσει απρόσκοπτα την έρευνά της, μας είπε πως «δεν είναι δυνατόν μια γυναίκα να μπορεί να ανταπεξέλθει από την αρχή της εγκυμοσύνης, αλλά ειδικά τους τελευταίους μήνες, σε απαιτήσεις πλήρους απασχόλησης, πόσο μάλλον στις απαιτήσεις ενός διδακτορικού και μιας ερευνητικής δουλειάς, η οποία δεν έχει καν ωράριο, καθώς όσο είσαι ξύπνιος αυτό κάνεις. Όμως το βασικότερο δεν είναι τόσο πολύ στην ίδια την εγκυμοσύνη, όσο μετά, στη λοχεία, όπου είναι μια περίοδος αρκετών μηνών η οποία απαιτεί πάρα πολύ μεγάλη αφιέρωση στο μωρό και καταρχάς πρέπει να αναρρώσεις (και) να του αφιερώσεις πάρα πολύ χρόνο. Εκεί δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για ενασχόληση με το ερευνητικό αντικείμενο».
Όσον αφορά τα επιδόματα μητρότητας για τις υποτρόφους του ΕΛΙΔΕΚ, η Κ. ήταν κατατοπιστικότατη! «Επιδόματα εννοείται πως δεν υπάρχουν από το ΕΛΙΔΕΚ. Εγώ προσωπικά υποτίθεται ότι θα πάρω από το ΤΣΜΕΔΕ, μιας και αφού είμαι μηχανικός, αναγκάστηκα να κρατήσω την προηγούμενη μου ασφάλιση, γιατί η διαδικασία διακοπής είναι απίστευτα περίπλοκη… Αυτό σημαίνει ότι αναγκάζομαι να πληρώνω το ΤΣΜΕΔΕ, ακόμα και αν δεν έχω εισόδημα! Λόγω του μωρού, λοιπόν, θα πάρω μια μείωση εισφορών και ένα επίδομα για τη γέννα το οποίο είναι 800 ευρώ, αλλά αυτά δεν ξέρω πότε θα ξεκινήσουν. Μπορεί να έχει πάει το παιδί σχολείο μέχρι τότε!».
Μια νέα ερευνήτρια, λοιπόν, όχι απλά δεν έχει κανένα εργασιακό δικαίωμα που να αναγνωρίζει την ιδιαίτερη περίοδο της εγκυμοσύνης και της λοχίας αλλά δεν δικαιούται καν να αναστείλει την υποτροφία της για ένα μικρό διάστημα. Θα μπορέσει να τελειώσει τη διατριβή της στο χρονικό διάστημα που δίνει το ΕΛΙΔΕΚ παρά την επιλογή της να γίνει μητέρα; «Όχι –απαντά– τα χρονικά περιθώρια που έχουν δώσει είναι ούτως ή άλλος πάρα πολύ στενά. Η υποτροφία ορίζεται ως μέχρι και μία τριετία από την ώρα που ορίζεται η τριμελής. Επειδή καθυστέρησαν να βγουν τα αποτελέσματα των υποτροφιών, επί της ουσίας χάθηκε σχεδόν ένας χρόνος. Μέσα σε δύο χρόνια, ας πούμε, που είναι το μέγιστο διάστημα που μπορεί να έχει πάρει κάποιος υποτροφία, φυσικά και δεν προλαβαίνεις να ολοκληρώσεις τη διατριβή. Επίσης, τουλάχιστον ένα εξάμηνο ερευνητικής δουλειάς χάνεται λόγω εγκυμοσύνης και γέννας. Αυτός ο καιρός δεν αναγνωρίζεται σαν περίοδος παράτασης για την πληρωμή ή σαν περίοδος που δικαιούσαι διακοπή. Εκτός εάν βρεθεί κάποια άλλη λύση ή αλλάξει κάτι, αναγκαστικά θα δουλέψω απλήρωτη προκειμένου να τελειώσω τη διατριβή ή θα στηριχτώ σε κάποιο άλλο ερευνητικό έργο το οποίο ενδεχομένως να ανοίξει, αν καταφέρω να βρω τότε δουλειά ή θα αναγκαστώ να βρω δεύτερη δουλειά παράλληλα».
Όσον αφορά τις έμφυλες διακρίσεις στον χώρο της έρευνας, σε έναν εργασιακό χώρο που κυριαρχεί η επισφάλεια και η αβεβαιότητα, η Κ. είναι αποκαλυπτική. «Σίγουρα είναι πολύ πιο επισφαλής η θέση μίας γυναίκας εργαζόμενης και μητέρας στον χώρο, διότι κοινωνικά οι περισσότερες γυναίκες αναγκάζονται να επωμίζονται το βάρος του μεγαλώματος του παιδιού, πράγμα το οποίο φυσικά και τις κάνει λιγότερο “αποδοτικές”. Όταν δεν προβλέπονται τα ελάχιστα για να προστατευτεί η γυναίκα σε αυτή την κατάσταση, εννοείται ότι μένει πάρα πάρα πολύ πίσω συγκριτικά με τον οποιονδήποτε άντρα». Φυσικά, τη ρωτήσαμε αν είναι αισιόδοξη πως μπορεί να αλλάξει η κατάσταση και μας απάντησε πως «με τον συλλογικό αγώνα όλων γενικά των εργαζομένων, γυναικών και ανδρών, άλλα και ειδικά στον κλάδο της έρευνας, για στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα και προστασία της μητρότητας μπορούμε να αλλάξουμε πολλά»!