Η πανδημία του κοροναϊού ανέδειξε πολλά προβλήματα των συστημάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και της οργάνωσής τους, με έμφαση στον αριθμό των ΜΕΘ/ΜΑΦ, τη στελέχωση των νοσοκομείων, τις ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή κλπ που συζητήθηκαν αρκετά. Ταυτόχρονα όμως, η μονοθεματική κυριαρχία του κοροναϊού οδήγησε έξω από το πεδίο ορατότητας άλλες, πολύ πιο φονικές μολυσματικές ασθένειες τις οποίες προσπαθούμε εδώ και δεκαετίες να καταπολεμήσουμε. Ασθένειες που -ω του θαύματος- πλήττουν κατά κόρον κοινωνικά στρώματα και γεωγραφικές περιοχές που είναι οικονομικά υποβαθμισμένες. Μεταφράσαμε το παρακάτω άρθρο από τους New York Times που εκθέτει τις συνέπειες της πανδημίας στην αντιμετώπιση της φυματίωσης, του AIDS, της ελονοσίας στον κόσμο, καταδεικνύοντας πώς και γιατί μέσα σε λίγους μήνες κινδυνεύουμε να βρεθούμε 20 χρόνια πίσω και θρηνώντας εκατόμβες νεκρών. Η καπιταλιστική οργάνωση, που βλέπει την υγεία ως ένα προϊόν, δείχνει όλη της την ανεπάρκεια μέσα από τη συγκυρία της πανδημίας και φανερώνει πόσο εγκληματικά παράλογος είναι ο “εξορθολογισμός” της.
Από την Apoorva Mandavilli – Δημοσιεύτηκε στους New York Times 03/08/2020
Η φυματίωση σκοτώνει 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο. Το lockdown και οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού απειλούν την πρόοδο ενάντια στην ασθένεια καθώς και στο AIDS και την ελονοσία.
Ξεκινά με ήπιο πυρετό και αδιαθεσία, ακολουθούμενα από οδυνηρό βήχα και δύσπνοια. Τα πλήθη και ο συνωστισμός αποτελούν ευνοϊκές συνθήκες για τη μόλυνση, καθώς εξαπλώνεται σε άτομα σε κοντινή απόσταση. Ο περιορισμός της επιδημίας απαιτεί ιχνηλάτηση επαφής, καθώς και απομόνωση και θεραπεία των ασθενών για εβδομάδες ή μήνες.
Αυτή η ύπουλη ασθένεια έχει αγγίξει όλα τα μέρη του πλανήτη. Είναι η φυματίωση, η πλέον φονική μολυσματική ασθένεια παγκοσμίως, υπεύθυνη για 1,5 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο.
Μέχρι φέτος, η φυματίωση και οι επίσης φονικές νόσοι AIDS και ελονοσία, ήταν σε ύφεση. Ο αριθμός των ασθενών για κάθε μία από τις παραπάνω ασθένειες κατά την προηγούμενη δεκαετία ήταν στο ναδίρ του το 2018, τον τελευταίο χρόνο για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.
Ωστόσο, τώρα, καθώς η πανδημία του κοροναϊού εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, καταναλώνοντας παγκόσμιους πόρους για την υγεία, αυτοί οι επί μακρόν παραμελημένοι αντίπαλοι επιστρέφουν.
«Εξαιτίας του covid-19 υπάρχει κίνδυνος να εκτροχιαστούν όλες οι προσπάθειές μας και να γυρίσουμε 20 χρόνια πίσω», δήλωσε ο Δρ. Pedro L. Alonso, διευθυντής του παγκόσμιου προγράμματος ελονοσίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Δεν είναι μόνο ότι ο κοροναϊός έχει απομακρύνει την επιστημονική προσοχή από τη φυματίωση, το AIDS και την ελονοσία. Τα lockdowns, ιδίως σε μέρη της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, έχουν δημιουργήσει ανυπέρβλητα εμπόδια σε ασθενείς που πρέπει να ταξιδέψουν για να λάβουν διαγνώσεις ή φάρμακα, σύμφωνα με συνεντεύξεις με περισσότερους από 25 αξιωματούχους δημόσιας υγείας, γιατρούς και ασθενείς παγκοσμίως.
Ο φόβος για τον κοροναϊό και το κλείσιμο κλινικών έχουν απομακρύνει από νοσοκομειακή φροντίδα πολλούς ασθενείς που πάσχουν από AIDS, φυματίωση και ελονοσία, ενώ οι περιορισμοί στα αεροπορικά και τα θαλάσσια ταξίδια έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην παράδοση φαρμάκων στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο.
Περίπου το 80% των προγραμμάτων καταπολέμησης φυματίωσης, AIDS και ελονοσίας σε όλο τον κόσμο έχουν αναφέρει διακοπές στις υπηρεσίες τους, και ένα στα τέσσερα άτομα που ζουν με H.I.V. έχουν αναφέρει προβλήματα με την πρόσβαση σε φάρμακα, σύμφωνα με την αρμόδια επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών. Διακοπές ή καθυστερήσεις στη θεραπεία μπορεί να οδηγήσουν σε φαρμακευτική ανθεκτικότητα, που ήδη αποτελεί τρομερό πρόβλημα σε πολλές χώρες.
Στην Ινδία, όπου εκδηλώνεται περίπου το 27% των κρουσμάτων φυματίωσης στον κόσμο, οι διαγνώσεις έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 75% από την έναρξη της πανδημίας του κοροναϊού. Στη Ρωσία, οι κλινικές ενάντια στον H.I.V. έχουν πλέον επανειδικευτεί για διενέργεια τεστ κοροναϊού.
Η εποχή της ελονοσίας έχει ξεκινήσει στη Δυτική Αφρική, η οποία παρουσιάζει το 90% των θανάτων από ελονοσία στον κόσμο, αλλά οι συνήθεις στρατηγικές για την πρόληψη -διανομή από κουνουπιέρες για κρεβάτια εμποτισμένες με εντομοκτόνο και ψεκασμοί- έχουν περιοριστεί λόγω lockdown.
Σύμφωνα με μια εκτίμηση, ένα lockdown τριών μηνών σε διάφορα μέρη του κόσμου και η σταδιακή επιστροφή στο φυσιολογικό σε διάστημα 10 μηνών θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιπλέον 6,3 εκατομμύρια περιπτώσεις φυματίωσης και 1,4 εκατομμύρια θανάτους από αυτήν.
Μια εξάμηνη διακοπή αντιρετροϊκής θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερους από 500.000 επιπλέον θανάτους από ασθένειες που σχετίζονται με τον H.I.V., σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.. Ένα άλλο μοντέλο του Π.Ο.Υ. προέβλεψε ότι στη χειρότερη περίπτωση, οι θάνατοι από ελονοσία θα μπορούσαν να διπλασιαστούν σε 770.000 ετησίως.
Αρκετοί ειδικοί στον τομέα της δημόσιας υγείας, μερικοί σχεδόν δακρύζοντας, προειδοποίησαν ότι εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, ο κοροναϊός είναι πιθανό να αναστρέψει χρόνια, ίσως δεκαετίες, επίπονης προόδου κατά της φυματίωσης, του AIDS και της ελονοσίας.
Το Παγκόσμιο Ταμείο, μια εταιρική σχέση δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την καταπολέμηση αυτών των ασθενειών, εκτιμά ότι ο μετριασμός αυτής της ζημιάς θα απαιτήσει τουλάχιστον 28,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ένα ποσό που είναι απίθανο να υλοποιηθεί.
Καθυστερήσεις στη διάγνωση
Εάν η Ιστορία μπορεί να θεωρηθεί ως κάποιου είδους οδηγός, ο αντίκτυπος του κοροναϊού στα φτωχά στρώματα θα γίνει αισθητός πολύ μετά το τέλος της πανδημίας. Επί παραδείγματι, η κοινωνικοοικονομική κρίση στην Ανατολική Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οδήγησε στα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο ενός είδους φυματίωσης που ήταν ανθεκτικό σε πολλά φάρμακα -μια ατυχή πρωτιά που διατηρεί η περιοχή ακόμη και σήμερα.
Το σημείο εκκίνησης αυτής της καταστροφικής αλυσίδας είναι η αποτυχία διάγνωσης: Όσο περισσότερο διάστημα ένα άτομο που νοσεί παραμένει χωρίς διάγνωση και όσο αργότερα αρχίζει η θεραπεία, τόσο πιθανότερο είναι να εξαπλωθεί μια μολυσματική ασθένεια, οδηγώντας σε λοίμωξη και θάνατο.
Για την ελονοσία, μια μικρή καθυστέρηση στη διάγνωση μπορεί γρήγορα να αποβεί μοιραία, μερικές φορές μέσα σε μόλις 36 ώρες από την εμφάνιση υψηλού πυρετού. «Είναι μία από αυτές τις ασθένειες όπου δεν μπορούμε να περιμένουμε», είπε ο Δρ Alonso.
Ανησυχώντας για την αύξηση της ελονοσίας στη Δυτική Αφρική, ο Π.Ο.Υ. σκέφτεται τώρα να δώσει σε ολόκληρους πληθυσμούς ανθελονοσιακά φάρμακα -μια στρατηγική έσχατης λύσης που χρησιμοποιήθηκε κατά την επιδημία του Έμπολα στη Δυτική Αφρική και την τρομοκρατία της Μπόκο Χαράμ.
Σε όλη την υποσαχάρια Αφρική, λιγότερες γυναίκες προσέρχονται σε κλινικές για διάγνωση του ιού H.I.V. . Μια εξάμηνη διακοπή στην πρόσβαση σε φάρμακα που εμποδίζουν τη μετάδοση του ιού από οροθετικές έγκυες γυναίκες στα μωρά τους θα μπορούσαν να αυξήσουν τη μόλυνση από H.I.V. σε παιδιά έως και 139% στην Ουγκάντα και 162% στο Μαλάουι, σύμφωνα με την επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για το AIDS.
Η μείωση της επάρκειας διάγνωσης μπορεί να έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στη φυματίωση, οδηγώντας σε τρομερές συνέπειες για τα νοικοκυριά, διότι, όπως ο κοροναϊός, το μυκοβακτήριο της φυματίωσης εξαπλώνεται μέσω του αέρα, με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε εσωτερικούς χώρους και μεταξύ ατόμων που βρίσκονται σε στενή επαφή.
Κάθε άτομο με φυματίωση μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια σε άλλα 15 άτομα σε διάστημα ενός έτους, αυξάνοντας κατακόρυφα την πιθανότητα άνθρωποι που μολύνθηκαν ενόσω παρέμεναν σπίτι κατά τη διάρκεια του lockdown, να διασπείρουν την ασθένεια μεταξύ των κοινοτήτων τους μόλις τελειώσει ο αποκλεισμός. Η προοπτική είναι ιδιαίτερα ανησυχητική σε πυκνοκατοικημένα μέρη με υψηλά ποσοστά φυματίωσης, όπως οι φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο ή οι δήμοι της Νότιας Αφρικής.
«Όσο περισσότερους ασθενείς αφήνετε αδιάγνωστους και χωρίς θεραπεία, τόσο περισσότερους θα έχετε τον επόμενο χρόνο και τον επόμενο χρόνο», δήλωσε η Δρ Lucica Ditiu, η οποία είναι επικεφαλής της Stop TB Partnership, μιας διεθνούς σύμπραξης 1.700 ομάδων που καταπολεμούν την ασθένεια.
Οι υποδομές που είχαν δημιουργηθεί για τη διάγνωση του H.I.V. και της φυματίωσης αναδείχθηκαν σε σημαντικό πλεονέκτημα για πολλές χώρες που παλεύουν με τον κοροναϊό. Το GeneXpert, το εργαλείο που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση γενετικού υλικού από τα βακτήρια της φυματίωσης και από τον ιό H.I.V., μπορεί επίσης να ενισχύσει το RNA από τον κοροναϊό για διαγνωστικούς σκοπούς.
Αλλά τώρα οι περισσότερες κλινικές χρησιμοποιούν τα μηχανήματα μόνο για τον έλεγχο του κοροναϊού. Η ιεράρχηση του κοροναϊού έναντι της φυματίωσης είναι «πολύ ανόητη από την οπτική της δημόσιας υγείας», δήλωσε η Δρ Ditiu. «Πρέπει να είσαι έξυπνος και να κάνεις και τα δύο.»
Σε ολοένα και περισσότερες χώρες, η πανδημία έχει οδηγήσει σε απότομες μειώσεις στις διαγνώσεις της φυματίωσης: μείωση κατά 70% στην Ινδονησία, 50% στη Μοζαμβίκη και τη Νότια Αφρική και 20% στην Κίνα, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.
Στα τέλη Μαΐου στο Μεξικό, καθώς οι μολύνσεις από κοροναϊό αυξήθηκαν, οι διαγνώσεις φυματίωσης που καταγράφηκαν από την κυβέρνηση μειώθηκαν σε 263 περιπτώσεις από 1.097 την ίδια εβδομάδα πέρυσι.
Ο Δρ. Giorgio Franyuti, διευθυντής του Medical Impact, μιας ΜΚΟ που εδρεύει στο Μεξικό, εργάζεται συνήθως στις απομακρυσμένες ζούγκλες της χώρας, διαγιγνώσκοντας και θεραπεύοντας τη φυματίωση στους ιθαγενείς του Λακαντόν. Μη μπορώντας να ταξιδέψει εκεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχει εργαστεί σε ένα προσωρινό στρατιωτικό νοσοκομείο για τη θεραπεία ασθενών Covid-19 στην Πόλη του Μεξικού.
Εκεί, έχει δει εννέα ασθενείς με βήχα γεμάτο πτύελα -χαρακτηριστικό της φυματίωσης- ο οποίος είχε ξεκινήσει μήνες νωρίτερα, αλλά είχε υποτεθεί ότι έπασχαν από Covid-19. Οι ασθενείς αργότερα μολύνθηκαν από τον κοροναϊό στο νοσοκομείο και αρρώστησαν σοβαρά. Τουλάχιστον τέσσερις έχουν πεθάνει.
«Κανείς δεν κάνει τεστ για φυματίωση σε καμία δομή», είπε. «Το μυαλό των ιατρών στο Μεξικό, καθώς και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων, έχει κολλήσει με τον Covid-19».
«Η φυματίωση είναι το μεγαλύτερο τέρας από όλα. Αν μιλάμε για θανάτους και πανδημίες, 10 εκατομμύρια κρούσματα ετησίως», είπε, ο Covid δεν συγκρίνεται ακόμη με αυτόν τον αριθμό.
Η Ινδία τέθηκε σε lockdown στις 24 Μαρτίου και η κυβέρνηση έδωσε εντολή στα δημόσια νοσοκομεία να εστιάσουν στον Covid-19. Πολλά νοσοκομεία έκλεισαν τα εξωτερικά ιατρεία και τις υπηρεσίες εξωνοσοκομειακής περίθαλψης για άλλες ασθένειες.
Ο αντίκτυπος στις διαγνώσεις φυματίωσης ήταν άμεσος: Ο αριθμός των νέων κρουσμάτων που καταγράφηκε από την ινδική κυβέρνηση μεταξύ 25 Μαρτίου και 19 Ιουνίου ήταν 60.486, σε σύγκριση με 179.792 κατά την ίδια περίοδο το 2019.
Η πανδημία συρρικνώνει επίσης την προσφορά και το απόθεμα διαγνωστικών τεστ για αυτές τις φονικές νόσους καθώς οι εταιρείες στρέφονται σε πιο ακριβές δοκιμές για την ανίχνευση του κοροναϊού. Η εταιρεία Cepheid, παρασκευάστρια διαγνωστικών τεστ φυματίωσης με έδρα την Καλιφόρνια, άλλαξε κατεύθυνση και πλέον παρασκευάζει τεστ για τον κοροναϊό. Πολλές εταιρείες που παρασκευάζουν διαγνωστικά τεστ για την ελονοσία κάνουν το ίδιο, σύμφωνα με τη Δρ Catharina Boehme, διευθύνουσα σύμβουλο του Foundation for Innovative New Diagnostics.
Τα τεστ κοροναϊού είναι πολύ πιο προσοδοφόρα για τις επιχειρήσεις, με τιμή περίπου 10 δολάρια, σε σύγκριση με 18 σεντς για ένα γρήγορο τεστ ελονοσίας.
Αυτές οι εταιρείες «έχουν τεράστια ζήτηση για τον Covid αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Δρ. Madhukar Pai, διευθυντής του διεθνούς κέντρου φυματίωσης McGill International TB Center στο Μόντρεαλ. «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι οι φτωχοί ασθένειες τραβούν την προσοχή σε αυτόν τον χώρο».
Διακοπές θεραπείας
Η πανδημία εμπόδισε τη διαθεσιμότητα φαρμάκων για το AIDS, τη φυματίωση και την ελονοσία παγκοσμίως, διακόπτοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, εκτρέποντας την παραγωγή και επιβάλλοντας φυσικά εμπόδια για ασθενείς που πρέπει να ταξιδέψουν σε απομακρυσμένες κλινικές για να παραλάβουν τα φάρμακα τους.
Και αυτές οι ελλείψεις αναγκάζουν ορισμένους ασθενείς να αλλάξουν μόνοι τους τη δοσολογία στα φάρμακά τους ή να τα διανείμουν, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους. Στην Ινδονησία, η επίσημη πολιτική είναι η παροχή ενός μηνός προμήθειας φαρμάκων κάθε φορά σε οροθετικούς ασθενείς, αλλά η αντιρετροϊκή θεραπεία πρόσφατα ήταν δύσκολο να βρεθεί έξω από την Τζακάρτα.
Ακόμα και στην πόλη, μερικοί άνθρωποι παρατείνουν τη φαρμακευτική αγωγή του ενός μήνα σε δύο, δήλωσε ο «Davi» Sepi Maulana Ardiansyah, ακτιβιστής της ομάδας Inti Muda.
Ο κ. Ardiansyah το έχει κάνει αυτό και ο ίδιος, αν και ξέρει ότι έθεσε τον εαυτό του σε κίνδυνο. «Αυτή η πανδημία και αυτή η μη διαθεσιμότητα των φαρμάκων επηρεάζει πραγματικά την ψυχική και σωματική μας υγεία», είπε.
Κατά τη διάρκεια του κλειδώματος στο Ναϊρόμπι, ο Thomas Wuoto, ο οποίος έχει H.I.V., δανείστηκε αντιρετροϊκά χάπια από τη σύζυγό του, η οποία επίσης είναι οροθετική. Ως εθελοντής εκπαιδευτικός σε θέματα H.I.V., ο κ. Wuoto ήξερε πολύ καλά ότι διακινδύνευε την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στα φάρμακα με την ανάμειξή τους ή την παράλειψη δόσεων. Όταν τελικά έφτασε στο νοσοκομείο Mbagathi County, είχαν περάσει 10 μέρες χωρίς να πάρει τα αντιρετροϊκά του φάρμακα, η πρώτη φορά από το 2002 που παρέλειψε την αγωγή του.
Άτομα που πάσχουν από AIDS και φυματίωση τα οποία παραλείπουν τη φαρμακευτική αγωγή τους είναι πιθανό να εμφανίσουν βραχυπρόθεσμη επιδείνωση της κατάστασής τους. Μακροπρόθεσμα, υπάρχει μια ακόμη πιο ανησυχητική συνέπεια: αύξηση των ανθεκτικών στα φάρμακα μορφών αυτών των ασθενειών. Ήδη, στελέχη φυματίωσης που είναι ανθεκτικά στα φάρμακα αποτελούν μια τέτοια απειλή, και για την αναχαίτιση της οι πάσχοντες παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της θεραπείας – μια πρακτική που έχει ως επί το πλείστον διακοπεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., τουλάχιστον 121 χώρες έχουν αναφέρει πτώση σε νοσοκομειακές επισκέψεις ασθενών με φυματίωση από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, απειλώντας σκληρά κατεκτημένα οφέλη.
«Αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να το χωνέψουμε», είπε ο Δρ Ditiu. «Χρειάστηκε πολλή δουλειά για να φτάσουμε εδώ που είμαστε. Μπορεί να μην ήμασταν στην κορυφή του βουνού, αλλά ήμασταν μακριά από τη βάση. Αλλά μετά ήρθε μια χιονοστιβάδα και μας έσπρωξε πίσω στους πρόποδες.»
Τα lockdowns σε πολλά μέρη επιβλήθηκαν τόσο γρήγορα ώστε τα αποθέματα φαρμάκων εξαντλήθηκαν γρήγορα. Το Μεξικό είχε ήδη ληγμένα φάρμακα στο αποθεματικό του, αλλά αυτό το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί κατά την πανδημία, σύμφωνα με τον Δρ Franyuti.
Στη Βραζιλία, τα αντιρετροϊκά και αντιφυματικά φάρμακα αγοράζονται και διανέμονται από το Υπουργείο Υγείας. Όμως, καθώς ο κοροναϊός προελαύνει στη χώρα, η διανομή αυτών των σκευασμάτων γίνεται όλο και πιο δύσκολη με τους εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια της πανδημίας.
«Είναι μια μεγάλη πρόκληση υλικοτεχνικής υποστήριξης το να έχουν οι δήμοι μεγαλύτερο απόθεμα, ώστε να μπορούν να προμηθεύουν», δήλωσε η Δρ Betina Durovni, ερευνήτρια στο ινστιτούτο Fiocruz Foundation στη Βραζιλία.
Ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες, με κάποια υποστήριξη από μεγάλους οργανισμούς βοήθειας, να αγοράσουν φάρμακα μήνες νωρίτερα, τα παγκόσμια αποθέματα ενδέχεται να εξαντληθούν σύντομα.
Η πανδημία έχει περιορίσει σοβαρά τις διεθνείς μεταφορές, εμποδίζοντας τη διαθεσιμότητα όχι μόνο των χημικών συστατικών και των πρώτων υλών, αλλά και των υλικών συσκευασίας.
«Η διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού είναι πραγματικά κάτι που με ανησυχεί – για το AIDS, για τη φυματίωση, για την ελονοσία», δήλωσε ο Δρ Carlos del Rio, πρόεδρος του επιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής του Προγράμματος Έκτακτης Ανάγκης του Προέδρου για την Ανακούφιση από το AIDS.
Το όλο hype για τη χλωροκίνη ως πιθανή θεραπεία για τον κοροναϊό έχει οδηγήσει σε συσσώρευση του φαρμάκου σε ορισμένες χώρες όπως η Μιανμάρ, εξαντλώντας τα παγκόσμια αποθέματά της.
Περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου αποθέματος αντιρετροϊκών φαρμάκων προέρχεται από μόλις οκτώ ινδικές εταιρείες. Το κόστος αυτών των φαρμάκων μόνο θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 225 εκατομμύρια δολάρια ετησίως λόγω ελλείψεων σε προμήθειες και εργατικό δυναμικό, διαταραχές στις μεταφορές και νομισματικές διακυμάνσεις, σύμφωνα με την επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για το AIDS.
Υπάρχει επίσης ένας πραγματικός κίνδυνος οι ινδικές εταιρείες να στραφούν σε πιο κερδοφόρα φάρμακα ή να μην είναι σε θέση να ανταποκριθούν στην παγκόσμια ζήτηση, επειδή οι μετανάστες εργαζόμενοι σε αυτές έχουν εγκαταλείψει τις πόλεις καθώς εξαπλώνεται ο κορονoϊός.
Η ινδική κυβέρνηση μπορεί ακόμη και να αποφασίσει να μην εξάγει αντιφυματικά φάρμακα, εξοικονομώντας αποθέματα της για τους πολίτες της.
«Είμαστε πολύ εξαρτημένοι από μερικούς παραγωγούς και βιομηχανίες για όλα τα φάρμακα σε όλο τον κόσμο και αυτό πρέπει να αλλάξει», δήλωσε η Δρ Meg Doherty, διευθύντρια των προγραμμάτων H.I.V. στον Π.Ο.Υ. «Εάν είχατε πιο τοπικά αναπτυγμένες φαρμακαποθήκες ή φαρμακοβιομηχανίες, θα ήταν πιο κοντά στα σημεία ανάγκης.»
Οι οργανισμοί βοήθειας και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να μετριάσουν ορισμένες από τις ζημιές μέσω επέκτασης προμηθειών και αποθήκευσης φαρμάκων. Τον Ιούνιο, ο Π.Ο.Υ. άλλαξε τη σύστασή του για τη θεραπεία της ανθεκτικής στα φάρμακα φυματίωσης. Αντί για 20 μήνες θεραπείας ενέσεων, οι ασθενείς μπορούν τώρα να πάρουν χάπια για 9 έως 11 μήνες. Αυτή η αλλαγή σημαίνει ότι οι ασθενείς δεν χρειάζεται να ταξιδεύουν σε κλινικές, οι οποίες ολοένα και κλείνουν λόγω καραντίνας.
Περισσότερες από τις μισές από 144 χώρες που ρωτήθηκαν από τον Π.Ο.Υ. δήλωσαν ότι επέλεξαν να δώσουν στους ασθενείς φάρμακα κατά του H.I.V. επαρκή για περίοδο τουλάχιστον τριών μηνών- ακόμη και έξι μηνών, στην περίπτωση μερικών χωρών όπως το Νότιο Σουδάν – προκειμένου να περιορίσουν τα ταξίδια τους σε νοσοκομεία. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πόσο επιτυχημένες ήταν αυτές οι προσπάθειες.
Σε ορισμένες χώρες, όπως οι Φιλιππίνες, ΜΚΟ έχουν δημιουργήσει αποθετήρια χαπιών για τους ασθενείς που παίρνουν αντιρετροϊκή αγωγή ή οργανώνουν να παράδοση των φαρμάκων κατ’οίκον.
Σε μερικές χώρες, όπως η Νότια Αφρική, οι περισσότεροι ασθενείς παίρνουν ήδη φάρμακα από κοινοτικά κέντρα και όχι από νοσοκομεία, δήλωσε ο Δρ Salim S. Abdool Karim, ειδικός υγείας διεθνούς φήμης στη Νότια Αφρική και πρόεδρος μιας κυβερνητικής συμβουλευτικής επιτροπής για τον Covid- 19. «Αυτό ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα με έναν τρόπο.»
“Τι δεν κάνουμε σωστά?”
Η πανδημία έχει εκθέσει βαθιές ρωγμές στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης πολλών χωρών.
Στη Ζιμπάμπουε, το προσωπικό σε δημόσια νοσοκομεία εργαζόταν με μειωμένες βάρδιες ακόμη και πριν από την πανδημία, επειδή η κυβέρνηση δεν μπορούσε να πληρώσει ολόκληρους τους μισθούς τους. Ορισμένα νοσοκομεία όπως το Κεντρικό Νοσοκομείο Sally Mugabe στο Χαράρε – το οποίο ήδη λειτουργούσε σε μισή πληρότητα λόγω έλλειψης νερού και άλλων προβλημάτων – έκλεισαν τα εξωτερικά ιατρεία τους κατά την πανδημία από όπου οι ασθενείς με φυματίωση και AIDS χορηγούνταν τα φάρμακά τους.
«Τα νοσοκομεία λειτουργούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης», δήλωσε ο Δρ. Tapiwa Mungofa, ιατρός στο νοσοκομείο Sally Mugabe.
Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στο KwaZulu-Natal, το οποίο έχει την υψηλότερη εμφάνιση του ιού H.I.V. στη Νότια Αφρική. Η Δρ Zolelwa Sifumba ήταν έφηβη όταν είδε εικόνες σκελετωμένων ασθενών να πεθαίνουν από AIDS. Τα τελευταία χρόνια στο KwaZulu-Natal, βλέπει και πάλι ασθενείς με AIDS σε προχωρημένο στάδιο.
«Βλέπουμε ανθρώπους να έρχονται στο νοσοκομείο όταν πλέον φτάνουν σε στάδια λίγο πριν το θάνατο», είπε. «Τι δεν κάνουμε σωστά;»
Ορισμένα απομακρυσμένα μέρη του κόσμου αποδεκατίζονται από τον κοροναϊό – αλλά η η ίδια η απόστασή τους καθιστά αδύνατη τη μέτρηση του αντίκτυπου της παρούσας πανδημίας στην αντιμετώπιση των άλλων φονικών μολυσματικών ασθενειών.
Η πόλη Tabatinga στο Amazonas, η μεγαλύτερη πολιτεία της Βραζιλίας, απέχει περισσότερα από 1.000 μίλια από την πλησιέστερη πόλη με μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), το Manaus. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί αεροπλάνα για τη μεταφορά ασθενών με κοροναϊό στο Manaus, αλλά για πολλές περιπτώσεις αυτό δεν κατέστη δυνατόν, δήλωσε ο Δρ Marcelo Cordeiro-Santos, ερευνητής στο Ίδρυμα Τροπικής Ιατρικής στο Manaus.
Τα νοσοκομεία χορηγούν χλωροκίνη σε άτομα με Covid-19, μετά από σύσταση του υπουργείου Υγείας της Βραζιλίας, παρόλο που τα νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι δεν βοηθά και μπορεί ακόμη και να είναι επιβλαβής.
Η χλωροκίνη είναι επίσης ένα κρίσιμο φάρμακο για την ελονοσία και η αδιάκριτη χρήση του μπορεί τώρα να οδηγήσει σε ανθεκτικότητα στο φάρμακο, προειδοποίησε ο Δρ Cordeiro-Santos – με πιθανότητα σοβαρών συνεπειών για όσους μολυνθούν από ελονοσία στο μέλλον. Αλλά είπε επίσης ότι είναι πιθανό η ευρεία διανομή χλωροκίνης να βοηθήσει στην προφύλαξη των κατοίκων της Amazonas από την ελονοσία.
Άλλοι ειδικοί δήλωσαν ότι ελπίζουν ότι η πανδημία του κοροναϊού μπορεί να φέρει κάποια θετική προοπτική.
Οι οργανισμοί βοήθειας έχουν από καιρό συστήσει στις χώρες να αγοράσουν μη συσκευασμένο φαρμακευτικό υλικό σε μεγάλες ποσότητες και να χορηγούν απόθεμα αρκετών μηνών ανά συνταγογράφηση στους πολίτες τους. Ορισμένες κυβερνήσεις σκέφτονται να το πράξουν τώρα για το AIDS, σύμφωνα με τον Δρ Doherty από τον Π.Ο.Υ.
Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης αξιοποιούν επίσης βιντεοκλήσεις και τηλεφωνικές κλήσεις για συμβουλευτική και θεραπεία ασθενών, κάτι που πολλοί άνθρωποι βρίσκουν πολύ πιο εύκολο από το να ταξιδεύουν σε απομακρυσμένες κλινικές.
«Μερικές φορές τα συστήματα είναι δύσκολο να αλλάξουν», είπε ο Δρ del Rio, «αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από μια κρίση προκειμένου να αλλάξει το σύστημα, σωστά;»