Απεργία στα Πανεπιστήμια της Βρετανίας

της Ολύβιας Τζιουβάρα*

Τα μεγαλύτερα ερευνητικά πανεπιστήμια της Βρετανίας αντιμετωπίζουν την αναστάτωση που έχει φέρει η απεργία των ακαδημαϊκών ενάντια στις αλλαγές στον τρόπο συνταξιοδότησης. Η απεργία που ξεκίνησε στις 22 Φεβρουαρίου είναι από τις μεγαλύτερες του προσωπικού των πανεπιστημίων στη σύγχρονη ιστορία και θα επηρεάσει την ερευνητική δουλειά, τις διαλέξεις και τα συνέδρια. Πάνω από 42.000 ακαδημαϊκοί, μέλη του Σωματείου Πανεπιστημίων και Κολεγίων (University and College Union-UCU) συμμετείχαν στην απεργία σε 64 ιδρύματα σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Περίπου 25.500 από αυτούς είναι ερευνητικό προσωπικό και η αποχή των διδασκόντων προβλέπεται να επηρεάσει περισσότερους από 1 εκατομμύριο φοιτητές.

Δεκατέσσερις μέρες απεργίας έχουν προγραμματιστεί μέσα σε τέσσερις εβδομάδες ως απάντηση στο σχέδιο αναπροσαρμογής του συνταξιοδοτικού προγράμματος ώστε να αντιμετωπιστεί το μεγάλο έλλειμμα στα αποθεματικά των ταμείων. Οι εργαζόμενοι ισχυρίζονται πως οι αλλαγές αυτές θα μειώσουν τις συντάξεις κατά χιλιάδες λίρες το χρόνο. Από την άλλη, εκπρόσωποι των πανεπιστημίων ισχυρίζονται πως τα αποθεματικά θα είναι δύσκολα βιώσιμα χωρίς τις αλλαγές. Ο κλάδος αντιμετωπίζει ήδη αυξήσεις κατώτερες του πληθωρισμού, εργασιακή ανασφάλεια και αυξημένο φόρτο, κι ένα καλό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα ήταν κάτι στο οποίο οι ακαδημαϊκοί μπορούσαν να προσβλέπουν, είπε σε συνέντευξη τύπου η γραμματέας του παραρτήματος του σωματείου στο Λονδίνο, Sally Hunt. Η προθυμία του προσωπικού να χάσει μισθούς 14 ημερών είναι αποκαλυπτική, συμπλήρωσε.

Οι απεργοί θα απέχουν από τις παραδόσεις και την έρευνα, καθώς και υποχρεώσεις εκτός πανεπιστημίου. Ο χαμένος χρόνος από τη δουλειά των εργαστηρίων θα είναι δύσκολο να αναπληρωθεί και όσα μαθήματα ακυρωθούν δεν θα προγραμματιστούν για άλλη μέρα, σύμφωνα με το σωματείο. Η δράση αυτή του σωματείου σίγουρα θα επηρεάσει την έρευνα, δήλωσε η Aimee Grant, ερευνήτρια δημόσιας υγείας στο Cardiff University, η οποία έχει σύμβαση μόνο για ερευνητικό έργο. «Αν και η δική μου δουλειά είναι κυρίως στο γραφείο, φαντάζομαι ότι για όσους διεξάγουν πειράματα σε εργαστήριο η διακοπή είναι μεγάλη. Θα μπορούσε να πάει πίσω τη δουλειά ένα μήνα ή και περισσότερο μέχρι να επανέλθουν στον κανονικό ρυθμό».

Η χρηματοδότηση ορισμένων ερευνητών βασίζεται στην ολοκλήρωση συγκεκριμένων στόχων, κάτι που σημαίνει πως θα πρέπει να αναπληρώσουν το χρόνο της απεργίας απογεύματα ή σαββατοκύριακα. Αλλά η Grant παροτρύνει τους συναδέλφους της να συμμετέχουν στην απεργία. «Αν και μπορεί να μοιάζει πως ο μόνος που θα υποφέρει από την απόφαση συμμετοχής είναι ο ίδιος μας ο εαυτός, αν δεν συμμετέχουμε στην απεργία με τους συναδέλφους μας θα έχουμε όλοι φρικτές συντάξεις στα γηρατειά μας».

Το UCU εκτιμά πως στις 14 μέρες θα χαθούν 575.000 ώρες διδασκαλίας. Δεκάδες χιλιάδες φοιτητές ζητούν αποζημίωση από τα πανεπιστήμια για την ακύρωση μαθημάτων και σεμιναρίων. «Ελπίζουμε οι εργαζόμενοι να αναγνωρίσουν πως οι αλλαγές αυτές είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση των συντάξεων και πως το μόνο που θα καταφέρει η απεργία είναι να διακόψει άδικα την εκπαιδευτική διαδικασία» δήλωσαν τα Πανεπιστήμια του Ην. Βασιλείου. Αυτό που προτείνουν τα πανεπιστήμια είναι αντί να υπάρχει εγγυημένη σύνταξη, να είναι εξαρτημένη από την επενδυτική απόδοση.

Οι εκπρόσωποι του σωματείου θα συναντηθούν ξανά στις 2 Μαρτίου μετά τις πρώτες πέντε μέρες της απεργίας. Αν κρίνουν πως η πλευρά των εργοδοτών δεν δεσμεύεται σε «ουσιώδεις» διαπραγματεύσεις θα συνεχίσουν με εννέα ακόμη μέρες απεργίας. Από την περίοδο της κήρυξης της απεργίας η στήριξη στο UCU έχει αυξηθεί κατακόρυφα, με 5.000 νέες αιτήσεις να έχουν κατατεθεί στο σωματείο. Ανάμεσα στους χιλιάδες εργαζόμενους που απεργούν είναι ακαδημαϊκοί και μεταδιδάκτορες που διδάσκουν, μαζί με βιβλιοθηκονόμους, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό.

Ο σχεδιασμός της εργοδοσίας να μετατρέψει τις συντάξεις σε χρηματιστηριακό προϊόν, είναι μία κίνηση που θα κατακρεουργήσει το εισόδημα των μελλοντικών συνταξιοδοτούμενων.  Οι μεταδιδάκτορες και όσοι δεν έχουν ακόμη σταθερή σχέση εργασίας αντιμετωπίζουν το χειρότερο σενάριο- μηδενική ασφάλεια στην τρίτη ηλικία. Επισφαλείς συνθήκες εργασίας, ατέλειωτα ωράρια και κακή υγεία είναι πλέον ο κανόνας στον οποίο η ανύπαρκτη σύνταξη έρχεται να προστεθεί.

Ο Steve Hanson, που διδάσκει πολιτική κοινωνιολογία με μερική απασχόληση, παρομοιάζει τη σχέση εργασίας του με την «εποχική εργασία, όπως η συγκομιδή φρούτων. Πρέπει να στείλεις email κάθε Σεπτέμβριο, με απλωμένο το χέρι, λέγοντας: Υπάρχει δουλειά για μένα φέτος;”

Παράλληλα, αρκετά μέλη των συμβουλίων των Ιδρυμάτων πληρώνονται έξι φορές παραπάνω από το μέσο μισθό του προσωπικού και συμμετέχουν στις επιτροπές που καθορίζουν το μισθό τους. Η κρίση των πανεπιστημίων στη Μ. Βρετανία δεν περιορίζεται στο μισθολογικό χάσμα και τις συνθήκες εργασίας. Οι φοιτητές καλούνται να πληρώσουν περισσότερα δίδακτρα από ποτέ, με αρκετούς από αυτούς να προσφεύγουν στη λύση των δανείων. Ενώ τα συμβούλια των πανεπιστημίων και η διοίκηση προσπαθεί να στρέψει τους φοιτητές εναντίον των καθηγητών, οι ίδιοι οι καθηγητές δηλώνουν στο πλευρό των φοιτητών, με το UCU να έχει ως πάγια θέση την κατάργηση των διδάκτρων. Όσο το χρέος των φοιτητών μεγαλώνει, τόσο η εκπαίδευση από δικαίωμα γίνεται προνόμιο. Αντί αυτού προτείνουν να πληρώνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις που ωφελούνται από την προσφορά αποφοίτων μέσω της φορολογίας.

Η περίπτωση της Βρετανίας είναι έξοχο παράδειγμα για το τι συμβαίνει όταν τα πανεπιστήμια λειτουργούν με γνώμονα το κέρδος, με την έρευνα και την εκπαίδευση να είναι προϊόντα που αποδίδουν ή όχι με κριτήρια ιδιωτικοοικονομικά. Υπό αυτή τη σκοπιά, η εγγυημένη σύνταξη για το προσωπικό γίνεται περιττό κόστος, όπως και η σταθερή δουλειά. Στο ατέλειωτο κυνήγι των deadlines για τα προγράμματα θα έρθει να προστεθεί και η ποσόστωση μιας σύνταξης στο μακρινό μέλλον. Εκεί οδηγεί η  επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων που προωθείται με γρήγορους ρυθμούς και στην Ελλάδα, με τη συνολική επίθεση στην εργασία να αναπληρώνει το χαμένο έδαφος. Οι επισφαλώς εργαζόμενοι σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας δεν προσβλέπουν καν σε σύνταξη. Όταν η κερδοφορία του μεγάλου κεφαλαίου καθορίζει τι θα ερευνάται και πώς, οι χαμένοι είμαστε εμείς. Στην Ελλάδα, στη Μ. Βρετανία, στον κόσμο όλο, είναι περισσότερο από προφανής η αναγκαιότητα για παιδεία κι έρευνα με δημόσια χρηματοδότηση και τα μάτια στραμμένα στην κοινωνία.

*Η Ολύβια είναι μέλος του Labour.